De decembermaand staat voor de deur. Tijd voor familie, vrienden en gezelligheid. Ook de huiskat wordt steeds vaker gezien als lid van het gezin. Wat is er nou fijner dan lekker ontspannen op de bank te zitten met een spinnende kat op schoot? Ontspannen op de bank zitten met een spinnende kat op stoot én weten dat het nog goed voor je is ook!

Onze Belgische buren waren de eersten die de relatie tussen mens en dier gebruikten ter bevordering van de psychische en fysische gezondheid van de mens. Reeds in de 9e eeuw nam de stad Geel het initiatief om aan sommige zieken, tijdens hun herstelperiode, dieren toe te wijzen. Pas in de 18 eeuw volgde Engeland met William Tuke en Florence Nightingale. Ook zij zagen de toegevoegde waarde van dieren in de gezondheidszorg.

Bij onderzoeken naar de positieve effecten van huisdieren is het altijd lastig om een causaal verband aan te tonen omdat er zoveel andere factoren meespelen. Dit gezegd hebbende zijn er toch legio onderzoeken die aantonen dat een kat in huis goed is voor je. Dit geldt met name als je een band hebt met je kat. Oftewel, als je gehecht bent aan je kat.

Hoe komt het toch dat wij kattenliefhebbers zó gek zijn op onze kleine tijgers dat we ze in huis halen en er flink wat geld, tijd en ongemak voor over hebben om ze te verzorgen? Het antwoord is voor mij, en waarschijnlijk voor alle kattenfans, zo klaar als een klontje. We hebben geen wetenschappelijk onderzoek nodig om onze gevoelens te verklaren. Maar wetenschappers hebben het desondanks toch onderzocht.

Er zijn meerdere theorieën die een verklaring proberen te geven voor de band tussen mens en dier:

De hechtingstheorie is ontwikkeld door de Britse psychiater John Bowlby. Hij stelt dat een sensitieve houding van een moeder voor de signalen van het kind een veilige hechting tot stand laat komen. Kinderen zonder veilige hechting kunnen later problemen krijgen met leren, zelfwaardering, eigenwaarde en het aangaan van relaties. Mogelijk kunnen katten als hechtingsfiguur fungeren voor mensen. Ze kunnen troost, geruststelling en een gevoel van veiligheid geven. Hun fysieke nabijheid kan geassocieerd worden met positieve emoties.

Sociale Steun (Cobb) is informatie die ertoe leidt dat iemand gelooft dat er voor hem gezorgd wordt, van hem gehouden wordt, dat hij gewaardeerd wordt en dat hij onderdeel is van een netwerk met wederzijdse verplichtingen. Die steun kan komen van familie en vrienden, collega’s, medewerkers van de gezondheidszorg maar ook van huisdieren.

Maar misschien is de basis voor de band tussen mens en dier wel deels genetisch bepaald. Toen mensen grofweg 10.000 jaar geleden graan gingen verbouwen kwamen daar muizen op af. De muizen trokken op hun beurt wilde katten aan die steeds dichter bij de nederzettingen rond bleven hangen. Er moeten destijds mensen geweest zijn die enkele katten in huis hebben gehaald. Mogelijk was een kat gewond of had een moederkat hulp nodig bij het grootbrengen van de kittens en voelde men empathie voor die dieren. Groepen met daarin mensen met empathie voor dieren en kennis over het houden van dieren floreerden ten koste van groepen die voor hun vlees afhankelijk bleven van de jacht. Die “dieren-empathie-genen” van toen kunnen nu de reden zijn dat jij je eerste kat in huis haalde. Helaas kwamen er in de loop van de geschiedenis alternatieve strategieën zoals het stelen van tamme dieren of slavernij van dierenverzorgers. Anders had iedereen misschien wel het “dieren-empathie-gen” gehad.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat affectie voor huisdieren hand in hand gaat met zorg voor de natuurlijke wereld. Er zijn mensen met weinig affiniteit voor dieren of het milieu en er zijn mensen die gepredisponeerd zijn om aan beiden plezier te beleven. Het houden van huisdieren bied een stukje natuur in onze moderne steden. Huisdieren kunnen onze verbinding zijn met de natuurlijke wereld waaruit we ons ontwikkeld hebben.

Hoe weet je of iemand gehecht is aan een kat? Tijdens mijn afstudeeronderzoek heb ik 8 gezinnen bezocht met minimaal 1 kat en 2 kinderen waarvan er 1 gediagnosticeerd was met een Autisme Spectrum Stoornis. Doel van het onderzoek was om te bepalen of er verschil was in de relatie tussen de beide kinderen en de kat. Om te bepalen of de kinderen gehecht waren aan de kat vroeg ik ze of ik de kat mee naar huis mocht nemen als ik er goed voor zou zorgen. De reacties van de kinderen varieerden, soms tot verrassing van de ouders, van onverschillig tot paniek. De diagnose Autisme Spectrum Stoornis blijkt niet van invloed op de kwaliteit van de relatie tussen kinderen en hun kat. De gehechtheid aan de kat en de acceptatie van de kat zoals die is spelen wel een grote rol in de kwaliteit van de relatie.

Een kat kan een positieve invloed hebben op het lichamelijk en geestelijk welbevinden. Een kat laat je lachen, verlaagt stress, bloeddruk en cholesterol, vermindert eenzaamheid, biedt troost, geeft een (nieuw) doel in het leven, iets om voor te zorgen en voor op te staan en een gespreksonderwerp waardoor katteneigenaren vaak sneller contact maken met andere mensen.

Kinderen, volwassenen en senioren. Iedereen kan baat hebben bij een kat. Thuis, in zorgcentra, tijdens dier-ondersteunde activiteiten - interventies, -therapieën of –onderwijs en nog veel meer.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat katten je welzijn kunnen bevorderen. Volgens een Australische studie zijn katteneigenaren psychologisch gezonder dan mensen zonder huisdier. Ze voelen zich gelukkiger, hebben meer vertrouwen, zijn minder nerveus, slapen beter, kunnen zich beter concentreren en kunnen beter omgaan met problemen in het leven.

Een Schotse studie liet zien dat kinderen die een sterke band hadden met hun kat, een betere kwaliteit van leven hadden. Ze voelden zich onder andere fitter en minder eenzaam.

Als je kijkt naar de gekke capriolen en yoga achtige slaaphoudingen van je kat verdwijnt je slechte humeur als sneeuw voor de zon. Zelfs internet katten maken ons aan het lachen en hebben een positieve invloed op ons humeur.

Katten hebben een kalmerende invloed bij stress volle opdrachten. Katten oordelen niet en raken niet overmatig gestresst als wij gestresst zijn. Katten geven ons troost en emotionele steun. Ze zijn er altijd voor je, gaan niet gebukt onder de zorgen van de wereld en maken al je zorgen en gepieker tot iets onbeduidends.

Onderzoek heeft aangetoond katteneigenaren zijn: meer sociaal, gevoelig, vertrouwen andere mensen meer, vinden andere mensen leuker dan mensen zonder huisdier. Misschien is dat niet zo vreemd als het lijkt als je bedenkt dat katten een onderdeel zijn van je sociale netwerk.

Als iemand-mens of dier- ons een goed gevoel geeft en het klikt, vergroot het ons vermogen om aardig en gul te zijn voor anderen.

Positieve gevoelens over een kat kunnen positieve gevoelens over mensen teweeg brengen of andersom.

Volgens onderzoeken hebben katteneigenaren een lagere bloeddruk en cholesterol en lopen ze minder risico om te overlijden aan een hartaanval. Ook hebben ze minder last van hoofdpijn, rugpijn en verkoudheid.

Alle reden dus om, zeker tijdens de feestdagen, tijd vrij te maken voor elkaar, inclusief de kat. Je wordt beloont met een betere kwaliteit van leven en waardevolle relaties. Wees aardig en gul voor anderen en denk daarbij ook aan de mensen die de decembermaand maand helemaal niet zo gezellig vinden. Dan wordt 2019 een geweldig jaar voor mens en kat!

Bronnen:
1. The Science-Backed Benefits of Being a Cat Lover, Kira M. Newman
2. The science behind why some people love animals and others couldn’t care less, John Bradshaw
3. Module 1 Antrozoologie Open Universiteit
4. Afstudeeronderzoek
5. De relatie Mens-Dier. Etho News 107 (mei 2001)